CAÛM XUÙC KHI ÑOÏC BAØI THÔ: VIEÁNG HÖÔNG MOÄ MEÏ
CUÛA NGUYEÃN NGOÏC TIEÁN
“ Cuõng vaãn moät maøu naéng
Cöù tuoân ñoå treân ngoïn ñoài ñöùng gioù
Phieán laù nhaøu nghieâng ruû boùng maët ngöôøi
Laøm doät taùn caây
Moâi hong khoâ
Khaùt gioït nhö thuôû naøo ...
Meï ôi!
Tröa nay raèm
Con laïi veà ñaây vieáng thaêm moä meï
Ñaát Bazan ñang troøn boùng laëng baêng
Chæ coøn naéng khoâ gioøn treân toùc
Moät thaân Coø laën nguïp bôø ao ...
Con nhôù meï naêm naøo
Cuõng muøa naøy
Meï doïn raãy gieo troàng
Muøi hun khoùi troâi boàng beành trong kyù öùc ...
Tuoåi thô cuûa con! ”
Baøi thô töï do chæ coù möôøi laêm caâu maø chaát chöùa ñaày noãi suy tö traéc aån, caûm xuùc saâu laéng cuûa moät ngöôøi con khi ñeán vieáng moä meï.
“Cuõng vaãn moät maøu naéng
Cöù tuoân ñoå treân ngoïn ñoài ñöùng gioù
Phieán laù nhaøu nghieâng ruû boùng maët ngöôøi
Laøm doät taùn caây
Moâi hong khoâ
Khaùt gioït nhö thuôû naøo ... ”
Thì cuõng vaãn moät maøu naéng vaøng ñaáy thoâi nhö moïi ngaøy, nhö moïi ngöôøi caûm nhaän chöù coù khaùc gì ñaâu. Theá nhöng ôû Nguyeãn Ngoïc Tieán ta baét gaëp trong thô anh moät hình töôïng “naéng” qua traûi nghieäm cuûa caûm xuùc, cuûa söï thaêng hoa trong taâm hoàn thi syõ. Vaø chæ vôùi hai töø “tuoân ñoå” thoâi ta ñaõ caûm thaáy ñöôïc söï thieáu huït maát maùt , gheâ gôùm cuûa moät taâm hoàn ña caûm. Anh ñaõ kheùo leùo vaän duïng pheùp “aån duï ”vaøo trong caâu thô cuûa mình moät caùch tinh teá. Ta thöû tìm hieåu hai töø “tuoân ñoå”moät caùch noâm na nhaát coù nghóa laø nhöõng söï vaät maát ñi hay noùi ñuùng hôn laø troâi maát, tuoät maát, khoâng ñoïng laïi ñöôïc, khoâng caàm naém ñöôïc. Ñieàu ñoù cho thaáy ngöôøi meï coù taàm aûnh höôûng raát lôùn trong taâm hoàn anh.
Ñuùng laø taâm traïng cuûa moät ngöôøi con khi ñeán thaêm vieáng moä meï, moät thuoäc tính cuûa ñaïo laøm con: ôn cha , nghóa meï sinh thaønh. Nhaø thô boãng chôû neân yeáu ñuoái, coâ ñôn troáng traûi vaø noãi buoàn meânh mang ñaõ len loûi vaøo trong taâm hoàn, khi ñöùng tröôùc moä meï vaøo moät buoåi tröa heø noùng böùc... hoài töôûng laïi quaù khöù, roài baát chôït buoàn khi toå aám cuûa mình khoâng coøn meï nöõa. Bôûi vì, meï laø choã “döïa ” trong caû cuoäc ñôøi cho con caùi. Neáu ai ñaõ maát meï thì chaéc raèng seõ nhaáp nhaùp ñöôïc noãi ñau ño,ù ñöôïc caâu . “Moâi hong khoâ/ Khaùt gioït nhö thuôû naøo ...”.
Ta haõy ñoïc khoå thô tieáp theo:
“Meï ôi!
Tröa nay raèm
Con laïi veà ñaây vieáng thaêm moä meï
Ñaát Bazan ñang troøn boùng laëng baêng
Chæ coøn naéng khoâ gioøn treân toùc
Moät thaân Coø laën nguïp bôø ao ... ”
Meï ôi! Moät tieáng goïi lay vaøo trong tieàm thöùc laøm rung ñoäng loøng ngöôøi. Nhaø thô ñaõ duøng ngheä thuaät aån duï ñeå loät taû ñöôïc phaàn naøo taâm traïng cuûa mình: Ñoù laø söï coâ ñôn, ñoù laø söï maát maùt, ñoù laø söï thöông nhôù veà cuoäc ñôøi cuûa meï ñaõ traûi qua quaù nhieàu noãi gian truaân khoå cöïc nhö “Moät thaân Coø laën nguïp bôø ao ...”
ÔÛ baøi thô naøy ta baét gaëp caâu thô “Ñaát Bazan ñang troøn boùng laëng baêng”, thoaït nhieân khi môùi nghe qua ta töôûng chöøng nhö thaáy moät buoåi tröa khi maët trôøi ñöùng boùng, thôøi tieát raát laø noùng. Nhöng khoâng phaûi theá, ñaây laø moät caâu thô ñaày taâm traïng, cöù xoaùy vaøo loøng ngöôøi. Nhö theá naøo goïi laø “boùng laëng baêng”, ôû ñaây laø caùi laïnh cuûa taâm hoàn, caùi laïnh trong loøng taùc giaû khoân nguoâi noãi nhôù veà meï. Nhaø thô keå veà noãi vaát vaû cuûa meï. Coøn gì ñau khoå hôn khi ngöôøi con baây giôø ñöùng tröôùc moä meï ñaây, ñöôïc meï nuoâi naáng töø baøn tay ngheøo khoù, giôø ñaõ tröôûng thaønh muoán baùo hieáu meï, nhöng meï khoâng coøn nöõa.
Söï thaêng hoa cuûa caûm xuùc hay söï “baùo ñoäng ” cuûa traïng thaùi taâm hoàn trong con ngöôøi Nguyeãn Ngoïc Tieán , luoân laø sôïi daây daãn nhaïy caûm nhaát ñem ñeán cho lyù trí moät nhaän thöùc nhaát ñònh.
“ Con nhôù meï naêm naøo
Cuõng muøa naøy
Meï doïn raãy gieo troàng
Muøi hun khoùi troâi boàng beành trong kyù öùc ...
Tuoåi thô cuûa con!”
Nhaø thô gôïi laïi trong kyù öùc nhöõng coâng vieäc cuûa meï ñaõ laøm naêm xöa. Qua nhöõng caâu thô naøy ta nhö baét gaëp hình boùng cuûa nhöõng ngöôøi meï Vieät Nam , baèng nhöõng thuoäc tính cuûa ngöôøi phuï nöõ raát Vieät Nam ñoù laø hay lam, hay laøm. Nhòp ñieäu cuûa khoå thô cuoái thaät nhanh, thaät gaáp gaùp, maøu saéc nhö hoaø vaøo aâm u, bieåu hieän moät kyù öùc khoù nhoïc, qua baøn tay taàn taûo cuûa meï naêm naøo ñaõ nuoâi döôõng taâm hoàn cho nhaø thô. Coù nhöõng ngöôøi noùi ñeán coâng söùc cuûa meï, laø cöù phaûi coá taïo ra söï laâm ly, cuøng cöïc... caùi ñoù toâi cho laø quaù saùo moøn vaø laøm caâu thô trôû neân khoâng thaät maø coù phaàn giaû doái. ÔÛ Nguyeãn Ngoïc Tieán ta thaáy thô cuûa anh raát moäc maïc, chaân chaát, coù gì noùi laáy, khoâng khoa tröông myõ leä gioáng nhö con ngöôøi anh vaäy.
Caâu keát cuûa baøi thô thaät tuyeät dieäu. Ñaây laø moät caùi keát môû “Tuoåi thô cuûa con”, moät caâu thô raát meânh mang, ña chieàu. Caâu thô ñaày nhaïc ñieäu taïo neân söï caân ñoái trong baøi thô. Caâu thô giaûn dò maø theå hieän moät tö duy saâu saéc, söï hieåu bieát roäng, moät söï ñaùnh giaù chính xaùc ñaày thaâm thuyù. Chæ baèng moät caâu thô keát thoâi nhaø thô ñaõ noùi ñöôïc ñaïo ñöùc truyeàn thoáng, vaø tö töôûng aên saâu trong tieàm thöùc cuûa ngöôøi Vieät Nam ñoù laø bieát ôn : Coâng cha nghóa meï sinh thaønh ra ta.
Baøi thô ngaén, vôùi loái vieát theo theå thô töï do nhöng ñaõ ñeå laïi trong loøng ngöôøi ñoïc moät aán töôïng khoù phai môø. ÔÛ moãi moät con ngöôøi, moãi moät goùc ñoä coù moät caùch nhìn nhaän vaø söï caûm thuï khaùc nhau. Thöïc tình maø noùi toâi laø moät ngöôøi raát ít khi bình thô, nhöõng khi toâi ñoïc baøi thô “Vieáng höông moä meï ” cuûa Nguyeãn Ngoïc Tieán, baøi thô naøy ñaõ cho toâi moät caûm xuùc maïnh, cuõng coù laàn do caûm ñoäng quaù toâi ñaõ khoùc khi nhôù laïi hình aûnh thaân thöông chòu kham, chòu khoå cuûa ngöôøi cha ñaõ khuaát cuûa mình.
Baøi thô thaät hay, noù khoâng chæ hay ôû söï caáu töù gieo vaàn maø ôû choã noù ñaõ khaéc hoaï ñöôïc taâm traïng cuûa ngöôøi con khi nhôù veà ngöôøi meï ñaõ khuaát.
…… ….. … . nhöõng ngaøy naéng thaùng 4-2010.(4/4//2010).
Mai Khoa Thaâu.
CUÛA NGUYEÃN NGOÏC TIEÁN
“ Cuõng vaãn moät maøu naéng
Cöù tuoân ñoå treân ngoïn ñoài ñöùng gioù
Phieán laù nhaøu nghieâng ruû boùng maët ngöôøi
Laøm doät taùn caây
Moâi hong khoâ
Khaùt gioït nhö thuôû naøo ...
Meï ôi!
Tröa nay raèm
Con laïi veà ñaây vieáng thaêm moä meï
Ñaát Bazan ñang troøn boùng laëng baêng
Chæ coøn naéng khoâ gioøn treân toùc
Moät thaân Coø laën nguïp bôø ao ...
Con nhôù meï naêm naøo
Cuõng muøa naøy
Meï doïn raãy gieo troàng
Muøi hun khoùi troâi boàng beành trong kyù öùc ...
Tuoåi thô cuûa con! ”
Baøi thô töï do chæ coù möôøi laêm caâu maø chaát chöùa ñaày noãi suy tö traéc aån, caûm xuùc saâu laéng cuûa moät ngöôøi con khi ñeán vieáng moä meï.
“Cuõng vaãn moät maøu naéng
Cöù tuoân ñoå treân ngoïn ñoài ñöùng gioù
Phieán laù nhaøu nghieâng ruû boùng maët ngöôøi
Laøm doät taùn caây
Moâi hong khoâ
Khaùt gioït nhö thuôû naøo ... ”
Thì cuõng vaãn moät maøu naéng vaøng ñaáy thoâi nhö moïi ngaøy, nhö moïi ngöôøi caûm nhaän chöù coù khaùc gì ñaâu. Theá nhöng ôû Nguyeãn Ngoïc Tieán ta baét gaëp trong thô anh moät hình töôïng “naéng” qua traûi nghieäm cuûa caûm xuùc, cuûa söï thaêng hoa trong taâm hoàn thi syõ. Vaø chæ vôùi hai töø “tuoân ñoå” thoâi ta ñaõ caûm thaáy ñöôïc söï thieáu huït maát maùt , gheâ gôùm cuûa moät taâm hoàn ña caûm. Anh ñaõ kheùo leùo vaän duïng pheùp “aån duï ”vaøo trong caâu thô cuûa mình moät caùch tinh teá. Ta thöû tìm hieåu hai töø “tuoân ñoå”moät caùch noâm na nhaát coù nghóa laø nhöõng söï vaät maát ñi hay noùi ñuùng hôn laø troâi maát, tuoät maát, khoâng ñoïng laïi ñöôïc, khoâng caàm naém ñöôïc. Ñieàu ñoù cho thaáy ngöôøi meï coù taàm aûnh höôûng raát lôùn trong taâm hoàn anh.
Ñuùng laø taâm traïng cuûa moät ngöôøi con khi ñeán thaêm vieáng moä meï, moät thuoäc tính cuûa ñaïo laøm con: ôn cha , nghóa meï sinh thaønh. Nhaø thô boãng chôû neân yeáu ñuoái, coâ ñôn troáng traûi vaø noãi buoàn meânh mang ñaõ len loûi vaøo trong taâm hoàn, khi ñöùng tröôùc moä meï vaøo moät buoåi tröa heø noùng böùc... hoài töôûng laïi quaù khöù, roài baát chôït buoàn khi toå aám cuûa mình khoâng coøn meï nöõa. Bôûi vì, meï laø choã “döïa ” trong caû cuoäc ñôøi cho con caùi. Neáu ai ñaõ maát meï thì chaéc raèng seõ nhaáp nhaùp ñöôïc noãi ñau ño,ù ñöôïc caâu . “Moâi hong khoâ/ Khaùt gioït nhö thuôû naøo ...”.
Ta haõy ñoïc khoå thô tieáp theo:
“Meï ôi!
Tröa nay raèm
Con laïi veà ñaây vieáng thaêm moä meï
Ñaát Bazan ñang troøn boùng laëng baêng
Chæ coøn naéng khoâ gioøn treân toùc
Moät thaân Coø laën nguïp bôø ao ... ”
Meï ôi! Moät tieáng goïi lay vaøo trong tieàm thöùc laøm rung ñoäng loøng ngöôøi. Nhaø thô ñaõ duøng ngheä thuaät aån duï ñeå loät taû ñöôïc phaàn naøo taâm traïng cuûa mình: Ñoù laø söï coâ ñôn, ñoù laø söï maát maùt, ñoù laø söï thöông nhôù veà cuoäc ñôøi cuûa meï ñaõ traûi qua quaù nhieàu noãi gian truaân khoå cöïc nhö “Moät thaân Coø laën nguïp bôø ao ...”
ÔÛ baøi thô naøy ta baét gaëp caâu thô “Ñaát Bazan ñang troøn boùng laëng baêng”, thoaït nhieân khi môùi nghe qua ta töôûng chöøng nhö thaáy moät buoåi tröa khi maët trôøi ñöùng boùng, thôøi tieát raát laø noùng. Nhöng khoâng phaûi theá, ñaây laø moät caâu thô ñaày taâm traïng, cöù xoaùy vaøo loøng ngöôøi. Nhö theá naøo goïi laø “boùng laëng baêng”, ôû ñaây laø caùi laïnh cuûa taâm hoàn, caùi laïnh trong loøng taùc giaû khoân nguoâi noãi nhôù veà meï. Nhaø thô keå veà noãi vaát vaû cuûa meï. Coøn gì ñau khoå hôn khi ngöôøi con baây giôø ñöùng tröôùc moä meï ñaây, ñöôïc meï nuoâi naáng töø baøn tay ngheøo khoù, giôø ñaõ tröôûng thaønh muoán baùo hieáu meï, nhöng meï khoâng coøn nöõa.
Söï thaêng hoa cuûa caûm xuùc hay söï “baùo ñoäng ” cuûa traïng thaùi taâm hoàn trong con ngöôøi Nguyeãn Ngoïc Tieán , luoân laø sôïi daây daãn nhaïy caûm nhaát ñem ñeán cho lyù trí moät nhaän thöùc nhaát ñònh.
“ Con nhôù meï naêm naøo
Cuõng muøa naøy
Meï doïn raãy gieo troàng
Muøi hun khoùi troâi boàng beành trong kyù öùc ...
Tuoåi thô cuûa con!”
Nhaø thô gôïi laïi trong kyù öùc nhöõng coâng vieäc cuûa meï ñaõ laøm naêm xöa. Qua nhöõng caâu thô naøy ta nhö baét gaëp hình boùng cuûa nhöõng ngöôøi meï Vieät Nam , baèng nhöõng thuoäc tính cuûa ngöôøi phuï nöõ raát Vieät Nam ñoù laø hay lam, hay laøm. Nhòp ñieäu cuûa khoå thô cuoái thaät nhanh, thaät gaáp gaùp, maøu saéc nhö hoaø vaøo aâm u, bieåu hieän moät kyù öùc khoù nhoïc, qua baøn tay taàn taûo cuûa meï naêm naøo ñaõ nuoâi döôõng taâm hoàn cho nhaø thô. Coù nhöõng ngöôøi noùi ñeán coâng söùc cuûa meï, laø cöù phaûi coá taïo ra söï laâm ly, cuøng cöïc... caùi ñoù toâi cho laø quaù saùo moøn vaø laøm caâu thô trôû neân khoâng thaät maø coù phaàn giaû doái. ÔÛ Nguyeãn Ngoïc Tieán ta thaáy thô cuûa anh raát moäc maïc, chaân chaát, coù gì noùi laáy, khoâng khoa tröông myõ leä gioáng nhö con ngöôøi anh vaäy.
Caâu keát cuûa baøi thô thaät tuyeät dieäu. Ñaây laø moät caùi keát môû “Tuoåi thô cuûa con”, moät caâu thô raát meânh mang, ña chieàu. Caâu thô ñaày nhaïc ñieäu taïo neân söï caân ñoái trong baøi thô. Caâu thô giaûn dò maø theå hieän moät tö duy saâu saéc, söï hieåu bieát roäng, moät söï ñaùnh giaù chính xaùc ñaày thaâm thuyù. Chæ baèng moät caâu thô keát thoâi nhaø thô ñaõ noùi ñöôïc ñaïo ñöùc truyeàn thoáng, vaø tö töôûng aên saâu trong tieàm thöùc cuûa ngöôøi Vieät Nam ñoù laø bieát ôn : Coâng cha nghóa meï sinh thaønh ra ta.
Baøi thô ngaén, vôùi loái vieát theo theå thô töï do nhöng ñaõ ñeå laïi trong loøng ngöôøi ñoïc moät aán töôïng khoù phai môø. ÔÛ moãi moät con ngöôøi, moãi moät goùc ñoä coù moät caùch nhìn nhaän vaø söï caûm thuï khaùc nhau. Thöïc tình maø noùi toâi laø moät ngöôøi raát ít khi bình thô, nhöõng khi toâi ñoïc baøi thô “Vieáng höông moä meï ” cuûa Nguyeãn Ngoïc Tieán, baøi thô naøy ñaõ cho toâi moät caûm xuùc maïnh, cuõng coù laàn do caûm ñoäng quaù toâi ñaõ khoùc khi nhôù laïi hình aûnh thaân thöông chòu kham, chòu khoå cuûa ngöôøi cha ñaõ khuaát cuûa mình.
Baøi thô thaät hay, noù khoâng chæ hay ôû söï caáu töù gieo vaàn maø ôû choã noù ñaõ khaéc hoaï ñöôïc taâm traïng cuûa ngöôøi con khi nhôù veà ngöôøi meï ñaõ khuaát.
…… ….. … . nhöõng ngaøy naéng thaùng 4-2010.(4/4//2010).
Mai Khoa Thaâu.
pbvh
Trả lờiXóap
Trả lờiXóa